Onbestelbaar

Herinneringen in briefvorm aan de Jodenvervolging in Rotterdam

Isaac Lipschits

Onbestelbaar. Herinneringen in briefvorm aan de Jodenvervolging in Rotterdamis in januari 2008 gratis verspreid in Rotterdam ter nagedachtenis aan alle Rotterdamse Joodse slachtoffers. Dit initiatief is genomen door Uitgeverij Verbum. Met deze uitgave wil Uitgeverij Verbum inhoud geven aan het blijvend herdenken van de mensonterende en schaamteloze Jodenvervolging tijdens de Tweede Wereldoorlog:

Nooit meer Auschwitz

Nooit meer antisemitisme

Nooit meer discriminatie

Isaac Lipschits is in Rotterdam geboren en opgegroeid (Agniesenstraat 59b) tot hij in 1942 moest onderduiken. Zijn vader was marktkoopman. Zijn ouders hebben Ies en zijn jongere broer laten onderduiken en zodoende hebben de beide broers de oorlog kunnen overleven. De rest van de familie is een droeve dood gestorven in Oost-Europa. In zijn boek Onbestelbaar schrijft hij een brief aan zijn moeder, waarin hij vertelt wat er met hem en de rest van de familie gebeurd is. Het resultaat is een indringende aanklacht tegen onrecht, de Jodenvervolging en een roep om respect. Door zijn treffende eenvoud is Onbestelbaar een boek voor iedereen, jong en oud, allochtoon, moslim, Jood of christen, gelovig of niet-gelovig, politiek bewust of niet politiek bewust…

Turbulente tijden

De odyssee van een Joodse vluchteling

Harry Fields

Harry Führer was acht toen hij met zijn ouders en broer in 1933 als Joodse vluchteling uit Keulen in Zaandam toevlucht zocht. Hij studeerde aan ‘t Lyceum in Zaandam en was bevriend met onder andere Albert Heijn en de latere CPNvoorman Marcus Bakker. De familie Führer waande zich veilig in Nederland, maar dat bleek onterecht. De Joodse vluchtelingen in Zaandam moesten zich in 1942 als eersten melden in Westerbork. Na Bergen-Belsen keerde Harry en zijn familie weer terug naar Nederland, maar hij kan zijn onbezorgde jeugd in Zaandam niet meer oppakken. In 1947, na zijn opleiding tot scheikundig ingenieur, emigreerde Harry Führer naar de Verenigde Staten. Hij liet zijn naam veranderen in Harry Fields.

De oorlog en zijn Duitse en Nederlandse wortels blijven altijd een belangrijke rol spelen in het leven van Harry Fields. In zijn zakelijke carriëre moest hij een grote weerstand overwinnen om met Duitsers zaken te doen. Het duurt lang voordat hij een bezoek aan zijn geboorteland kan brengen, dat hem en zijn familie alles heeft afgepakt en na zijn vlucht naar Nederland heeft vervolgd en gedeporteerd.

Hij werd in 1951 Amerikaans staatsburger, waar hij snel carriëre maakte. Hij was directeur van de afdeling smaakstoffen van het bedrijf International Flavors and Fragrances en lid van de Raad van Bestuur. Na zijn pensionering bleef hij actief als fusie- en overnameconsultant voor zijn eigen onderneming Fields Associates Ltd. In 1996 benoemde koningin Beatrix hem tot Officier in de Orde van Oranje-Nassau. Hij woont met zijn vrouw Barbara in Westchester County, New York, in de buurt van zijn kinderen en kleinkinderen.

€ 22.50Boek bestellen

Niet klein gekregen

Mijn overwinning op de nazi’s

Rob Cohen

Ga naar de tentoonstelling over Rob Cohen en de Holocaust in het Museum van de Twintigste Eeuw in Hoorn.

Rob Cohen vertelde zijn overlevingsverhaal aan middelbare scholieren van het ROC De Hubertus in Amsterdam. Sinds zijn pensionering wijdt Cohen veel van zijn tijd aan het geven van lezingen aan volwassenen, maar ook aan scholieren. Dagelijks maakt hij thema’s als genocide, een betere samenleving en respect bespreekbaar. Hij heeft een indoctrinatietheorie ontwikkeld en staat uitgebreid stil bij de uitwassen van macht. Voor meer informatie over zijn lezingen, kunt u zijn website bekijken: http://www.robcohen.nl/

‘Merkwaardig, hoe een mens denkt te kunnen overleven door zichzelf te isoleren. Vriendschap is in die situatie een last, het maakt je kwetsbaar. Het lijden van anderen maakt je ook kwetsbaar. Ik liet het niet tot me doordringen. Ik heb me er niets van aangetrokken. Ik ben toen hard geworden, bewust hard.’

Rob Cohen meldde zichzelf aan bij de Hollandsche Schouwburg als zeventienjarige jongen. Hij slaagde erin Vught, Westerbork, Auschwitz-Birkenau, Mittelbau-Dora en andere kampen te overleven. Zijn oorlogservaringen hebben Rob Cohen blijvend veranderd.

‘Ja, ik heb mij inderdaad afzijdig gehouden. Misschien heb ik daarom mijn gevoel van rechtvaardigheid en mijn integriteit kunnen vasthouden.’

Na zijn pensionering heeft Rob Cohen, als een van de jongste overlevende van Birkenau, zijn altijd energieke leven gewijd aan het geven van lezingen. Dagelijks maakt hij thema’s als genocide, een betere samenleving en respect bespreekbaar. Hij heeft een indoctrinatietheorie ontwikkeld en staat uitgebreid stil bij de uitwassen van macht. Rob Cohen spreekt jaarlijks voor ongeveer 3.000 scholieren en volwassenen. Dit boek is een eerbetoon aan zijn tomeloze inzet en bijdrage aan het verwezenlijken van de leus: Nooit meer Auschwitz.

Sophie Aalders heeft Rob Cohen uitgebreid geïnterviewd en zijn uitzonderlijke en schokkende levensverhaal opgetekend. Cock van Horzen, historicus aan de Erasmus Universiteit te Rotterdam en persoonlijke vriend, schreef een nawoord.

€ 22.50Boek bestellen

Oskar Schindler

De biografie en het ware verhaal achter de “Schindlerlijst”

David M. Crowe

Spion, zakenman, bon vivant, NSDAP-lid en Rechtvaardige onder de Volkeren. Dat alles tegelijk was Oskar Schindler, de controversiële Sudeten-Duitser die 1100 Joden redde tijdens de holocaust, maar nadien tevergeefs probeerde aansluiting te krijgen bij de naoorlogse wereld en pas laat internationale erkenning verwierf voor zijn wapenfeiten tijdens de oorlog. David M. Crowe brengt in zijn baanbrekende biografie het leven van Schindler minutieus in kaart en laat ons kennismaken met een mensenredder van mythische proporties die tegelijk een opportunist en spion was die Nazi-Duitsland hielp Polen te veroveren. Schindler staat vooral bekend om het redden van meer dan duizend Joden, die hij op de beroemde ‘Schindlerlijst’ liet plaatsen en vervolgens overbracht naar zijn fabriek in zijn geboortestreek in de huidige Tsjechische Republiek. In werkelijkheid speelde Schindler “overigens geheel buiten zijn schuld” een ondergeschikte rol bij de totstandkoming van de lijst. De geschiedenis van de totstandkoming van de lijst, een van de meest intrigerende aspecten van het levensverhaal van Schindler, wordt hier voor de eerste maal uit de doeken gedaan.

Schindler werd na de oorlog gedwongen zijn geboorteland te verlaten, slaagde er nimmer in maatschappelijk weer overeind te krabbelen, kampte met steeds meer gezondheidsproblemen en stierf in 1974 op 65-jarige leeftijd. Hij bleef ook na zijn overlijden een omstreden figuur, zeker toen Emilie Schindler, na een huwelijk van 46 jaar, felle kritiek uitoefende op haar voormalige echtgenoot nadat in 1993 Steven Spielbergs film Schindler’s List was uitgebracht.

€ 39.50Boek bestellen

Heinrich Himmler

De architect van de holocaust

Richard Breitman

Reichsführer-SS Heinrich Himmler was het grote brein en de stuwende kracht achter de jodenvervolging. Als trouwe vazal van Hitler heeft hij ervoor gezorgd dat zijn SS het joodse vraagstuk mocht oplossen. Hij heeft op kordate en fanatieke wijze vormgegeven aan de industriële vernietiging van de Europese joden. Van alle Nazi-leiders was Himmler, zoals Richard Breitman in zijn baanbrekende studie aantoont, een man om gemakkelijk te onderschatten: klein, mollig, bijziend, kinloos en ziekelijk. Maar Himmler was de perfecte bureaucraat, een sluwe vos die zijn tegenstanders liever een dolkstoot in de rug toediende dan hen met open vizier te bestrijden. Als we de holocaust goed willen begrijpen is het noodzakelijk Himmler, de architect van de holocaust, te begrijpen.

Breitman is erin geslaagd in een gedegen, overtuigend, maar ook levendig beeld te schetsen van de antisemiet Himmler. De kippenboer en occultist die Reichsführer-SS en Groot-Inquisiteur van het Arische volk werd. Hij was een bescheiden en toch ook megalomane man met een grote voorliefde voor esoterie. Zijn gedrevenheid op het gebied van het joodse vraagstuk was groot. Al ruim voor de oorlog zinspeelde Himmler op het vermoorden van de Duitse joden en het gebruik van gaskamers. De crematoria moesten ervoor zorgen dat er zo min mogelijk sporen achterbleven van de genocide. Himmler is zich altijd bewust geweest van het misdadige karakter van het anti-joodse beleid. In ambtelijke stukken sprak hij liever van de ‘grote verhuizing van de joden’ dan van de ‘deportatie’. De dood in de gaskamer noemde hij Sonderbehandlung.

Richard Breitman is hoogleraar aan de Universiteit van Washington en verbonden aan het United States Holocaust Memorial Museum. Voor zijn baanbrekende biografie Heinrich Himmler. De architect van de holocaust ontving hij de Fraenkel Prize for Contemporary History.

€ 29.50Boek bestellen

Vier gelijke stenen

Op de vlucht voor de holocaust

Marion Blumenthal Lazan

Marion Blumenthal woonde in Duitsland toen ze met haar familie moest vluchten voor de nazi’s. Ze wilden via Nederland de overtocht maken naar Amerika, maar door de Duitse bezetting van Nederland ging de reis niet door. Ze werden als vluchtelingen ondergebracht in kamp Westerbork. Na enkele jaren werd de familie Blumenthal gedeporteerd naar het concentratiekamp Bergen-Belsen. Marion, haar moeder en haar broer overleven de holocaust, maar Marions vader bezwijkt enkele dagen na de bevrijding. Marion is op dat moment acht jaar.

Op heldere en indringende wijze wordt het aangrijpende verhaal van Marion en haar familie verteld, van de Kristallnacht tot de bevrijding. Het boek is in de Verenigde Staten al jaren een groot succes. Vier gelijke stenen is geschikt voor volwassenen en kinderen vanaf 10 jaar.

Door het oog van de naald

Maastricht – Luik – Mechelen – Auschwitz

Helga Herzberg

‘Hé, was ik dat?, denk ik nog wel vaak als ik mijn gevangenschap in Auschwitz-Birkenau tot me door laat dringen. Vooral als ik eraan denk dat ik Hongaarse kinderwagens moest inladen voor transport naar Duitsland. De baby’s die daarin hebben gelegen zijn in sommige gevallen door de Duitsers levend op een hoop gegooid en verbrand. Ik vraag me nog regelmatig af hoe ik daaraan heb kunnen meewerken. ‘Het was natuurlijk uit lijfsbehoud. Het was en is weerzinwekkend. Het was een van de meest afgrijselijke periodes die ik in Auschwitz heb beleefd. Dat achtervolgt me
tot op de dag van vandaag.’

Helga Herzberg heeft nooit over Auschwitz willen praten. Voor de buitenwereld had ze geen ‘probleem’ met haar Holocaustervaringen. Toch heeft ze, ruim zestig jaar na de oorlog, het initiatief genomen om haar verhaal voor het nageslacht te bewaren. Samen met tekstschrijver Tom Huizenga heeft ze haar oorlogsherinneringen opgetekend. Ze woonde met haar ouders en broer in Maastricht toen de oorlog uitbrak. Ze doken onder in Luik waar ze verraden werden. Alleen Helga werd opgepakt en via het doorgangskamp Mechelen naar Auschwitz-Birkenau gedeporteerd. Door de speling van het lot heeft ze Auschwitz en Birkenau overleeft.

Helga Herzberg (geboren Zilversmit) is in 1925 geboren in Neuss, Duitsland. Haar vader, Max Zilversmit, werkte toen in Düsseldorf bij de Dresdner Bank. Toen hij ontslagen werd omdat hij Joods was, keerde de familie Zilversmit terug naar Nederland. Ze openden in Maastricht een modezaak. Na de oorlog is Helga getrouwd en verhuisde ze naar Amsterdam. Ze heeft twee kinderen.

€ 12.50Boek bestellen

Ontmoetingen in de hel

Auschwitz – Groß Rosen

Hanna Hammelburg-de Beer

‘Ik heb het dus overleefd. Dat heeft te maken met de wonderlijke ontmoetingen die ik daar in die hel heb gehad. Ontmoetingen die toch gevoel brachten in een onzegbaar koude wereld, waarin iedereen dagelijks met de dood werd bedreigd. Waar de samenleving, waaruit niemand mocht terugkeren, voortdurend beheerst werd door een perfecte vernietigings-organisatie.

‘Luister naar het toeval, en toch weer niet helemaal toeval, dat ik in leven bleef’

Hanna de Beer was student medicijnen toen zij met haar ouders naar Westerbork en verder naar Auschwitz-Birkenau werd gedeporteerd. Haar vader en moeder zijn niet teruggekomen. Hanna heeft de concentratie- en vernietigingskampen Auschwitz-Birkenau en Groß Rosen overleefd door geluk en innerlijke kracht. Bijzondere ontmoetingen hebben Hanna gesterkt in haar overlevingsdrang.

Ontmoetingen in de hel is een intiem boek. Het beschrijft niet de verschrikkingen van Auschwitz-Birkenau, het is een boek van lotgenoten en menselijke warmte in de kilte van het vernietigingskamp.

€ 9.50Boek bestellen

Leven met de dood

Een vrouw overleeft Birkenau

Olga Lengyel

De Hongaarse arts Olga Lengyel heeft acht maanden gevangen gezeten in het concentratie- en vernietigingskamp Auschwitz-Birkenau. Bij aankomst werden haar kinderen en beide ouders vergast. Haar man werd tijdens de dodenmars door de SS geëxecuteerd. Lengyel is erin geslaagd zich aan het broze kampleven vast te klampen.

‘Ze verwachten het ergste – maar niet het ondenkbare.’
(Charlotte Delbo)

Olga Lengyel schreef haar verslag al in 1947. Het boek behoort daarmee tot de eerste kampverhalen. Ze schreef om te getuigen van de gruwelen in Birkenau en de massamoord die zich daar voltrokken heeft. Een realistischer getuigenis is niet denkbaar. Zestig jaar na dato is het nog steeds pijnlijk dit boek te lezen en moeilijk de menselijke factor in de kampen te doorgronden.

Leven met de dood is een holocaust klassieker, waartoe bijvoorbeeld ook Primo Levi’s Is dit een mens behoort. Primo Levi probeert afstand te nemen, is filosofisch en poëtisch, terwijl Olga Lengyel meer beschrijvend en beschouwend is. Olga Lengyel is schuldbewust en velt een hard moreel oordeel.

Het boek is voorzien van een uitgebreide historische inleiding en illustraties van ex-gevangene Jan Komski.

€ 22.50Boek bestellen